Asystent rodziny
Ustawa o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej nakłada na gminy i powiaty obowiązek udzielania pomocy rodzinom dysfunkcyjnym z dziećmi. Owa pomoc ma być realizowana właśnie przez działania asystentów rodzin. Asystenci mają za zadanie wspieranie rodziny w przezwyciężeniu trudności związanych z opieką i wychowaniem małoletnich dzieci.
Głównym zadaniem asystenta rodzinnego jest praca z rodzinami doświadczającymi różnorakich trudności. W pierwszej kolejności osoba pełniąca tę funkcję dba o rozwiązanie podstawowych problemów socjalnych rodziny.
Praca z rodziną nie powinna być tylko pracą jednej strony, powinna opierać się na współpracy rodziny z asystentem. Rola asystenta powinna sprowadzać się głównie do aktywnej asysty oraz wskazywania właściwych kroków. Asystent bowiem jest po to, by wskazywać i nauczać, a nie wykonywać pracę za swoich podopiecznych.
Do zadań asystenta rodziny należy, pomoc w rozwijaniu umiejętności opiekuńczo-wychowawczych rodziców. Wiąże się to z edukacją w kierunku opieki nad dzieckiem, pomoc w zrozumieniu potrzeb dziecka adekwatnych - dobranie odpowiedniego ubrania do warunków atmosferycznych, ustalenie prawidłowego jadłospisu do jego wieku, przedstawienie bądź nauczenie gier i zabaw rozwojowych. Asystent pomaga także w zdobywaniu i rozwijaniu umiejętności rodziców związanych z wychowaniem dzieci, ustalaniu zasad i konsekwencji, a również ustalaniu zasad współpracy z instytucjami skierowanymi na pomoc rodzinie.
Kolejnym zakresem zadań są zadania z grupy tzw. umiejętności prawidłowego prowadzenia gospodarstwa domowego i tu należy pomóc rodzinie w rozwijaniu nawyków wykonywania czynności gospodarczych, prac porządkowych, dbania o higienę otoczenia, pomoc w planowaniu dnia, zarządzania czasem, planowania zakupów, jak również pomoc w zdobywaniu umiejętności racjonalnego gospodarowania środkami finansowymi. Do jego zadań należy także motywowanie podopiecznych do podnoszenia kwalifikacji zawodowych lub kontynuowania nauki, pomoc w wyborze odpowiedniej szkoły lub kursów zawodowych, pomoc i motywacja do podjęcia pracy zarobkowej (nauka pisania dokumentów aplikacyjnych, wskazówki do poruszania się na rynku pracy), przełamywaniu kompleksów i ewentualnych kryzysów wynikających z trudności i niepowodzeń w nauce.
Obszary działania asystenta rodziny:
- Opracowanie i realizacja planu pracy z rodziną we współpracy z członkami rodziny i w konsultacji z pracownikiem socjalnym;
- Opracowanie, we współpracy z członkami rodziny i koordynatorem rodzinnej pieczy zastępczej, planu pracy z rodziną, który jest skoordynowany z planem pomocy dziecku umieszczonemu w pieczy zastępczej;
- Udzielanie pomocy rodzinom w poprawie ich sytuacji życiowej, w tym w zdobywaniu umiejętności prawidłowego prowadzenia gospodarstwa domowego;
- Udzielanie pomocy rodzinom w rozwiązywaniu problemów socjalnych;
- Udzielanie pomocy rodzinom w rozwiązywaniu problemów psychologicznych;
- Udzielanie pomocy rodzinom w rozwiązywaniu problemów wychowawczych z dziećmi;
- Wspieranie aktywności społecznej rodzin;
- Motywowanie członków rodzin do podnoszenia kwalifikacji zawodowych;
- Udzielanie pomocy w poszukiwaniu, podejmowaniu i utrzymywaniu pracy zarobkowej;
- Motywowanie do udziału w zajęciach grupowych dla rodziców mających na celu kształtowanie prawidłowych wzorców rodzicielskich i umiejętności psychospołecznych;
- Udzielanie wsparcia dzieciom, w szczególności poprzez udział w zajęciach psychoedukacyjnych;
- Podejmowanie działań interwencyjnych i zaradczych w sytuacji zagrożenia bezpieczeństwa dzieci i rodzin;
- Prowadzenie indywidualnych konsultacji wychowawczych dla rodziców i dzieci;
- Prowadzenie dokumentacji dotyczącej pracy z rodziną;
- Dokonywanie okresowej oceny sytuacji rodziny, nie rzadziej niż co pół roku;
- Monitorowanie funkcjonowania rodziny po zakończeniu pracy z rodziną;
- Sporządzanie, na wniosek sądu, opinii o rodzinie i jej członkach;
- Współpraca z jednostkami administracji rządowej i samorządowej, właściwymi organizacjami pozarządowymi oraz innymi podmiotami i osobami specjalizującymi się w działaniach na rzecz dziecka i rodziny;
- Współpraca z zespołem interdyscyplinarnym lub grupą roboczą lub innymi podmiotami, których pomoc przy wykonywaniu zadań uznana będzie za niezbędną (art. 15.1)
Ustawa określa szereg działań nałożonych na asystenta rodziny, które zawierają w sobie funkcje:
- funkcję wsparcia psychologiczno - emocjonalnego;
- funkcje diagnostyczno - monitorujące;
- opiekuńcze;
- mediacyjne;
- wychowawcze;
- motywująco - aktywizujące;
- koordynacji działań skierowanych na rodzinę.
Ustawodawca zaznaczył, że do współpracy z rodziną należy stworzyć indywidualny plan pracy. Oto kilka metodycznych wskazówek (uzyskane z różnego rodzaju źródeł w momencie rozpoczęcia pracy jako asystent rodziny i z mojego własnego doświadczenia) do tworzenia takiego planu:
- Tworzenie planu poprawy trudnej sytuacji rodziny z jej udziałem, nie na pierwszym spotkaniu, plan taki powinien być wykonany po kilku spotkaniach, wówczas lepiej poznajemy rodzinę, mamy jej jaśniejszy obraz;
- Powiązanie przyczynowo- skutkowe pomiędzy zaistniałymi problemami, a ustalonymi celami;
- Hierarchizację celów;
- Gradację problemów i wyznaczanie adekwatnych działań;
- Klient powinien otrzymać kopię planu pracy, aby w każdej chwili mógł spojrzeć na niego, by wiedzieć jakie są jego założenia;
- Nie stygmatyzujemy i nie etykietujemy;
- Osobom nieobecnym nie wyznacza się zadań do wykonania,
- Istotne jest także, aby plan był krótki i dostosowany do umiejętności, kompetencji i zasobów klienta- rodziny,
- Plan pracy aktualizujemy i dopisujemy zadania do wykonania już w trakcie współpracy,